Open Venster

Het programmacomité Venster op de wereld was bijzonder opgezet met de toezegging van Kris Berwouts voor een bijdrage rond zijn rijke expertise: Centraal Afrika. Kris Berwouts is dan ook niet de eerste de beste. Hij studeerde aan de U Gent Afrikaanse Geschiedenis en Filologie. Daarna ging hij voor de Verenigde Naties aan de slag als expert in Congo. Het typeert hem dat hij deze job na een tijd voor bekeken hield. Hij behoorde tot het selecte groepje van ‘experts’ dat in de gekende UN-terreinwagens paradeert en zich daarna terugtrekt in een goed geïsoleerde enclave, ver van de lokale bevolking. 
De impact ten voordele van de bevolking leek hem miniem en hij trok zijn conclusies. Hij werkte tot op heden voor binnen- en buitenlandse organisaties die zich inzetten voor reële samenwerking met landen in ontwikkeling. Tussendoor was hij actief voor de Britse, Amerikaanse en Franse autoriteiten. Daarnaast zijn er ook enkele publicaties uit zijn pen gevloeid. Essentieel voor Kris Berwouts is het persoonlijke, reële contact met lokale mensen die zich eerlijk engageren voor hun land en streek.
Kris Berwouts heeft ervoor gekozen het thema uit te werken aan de hand van ‘de casus’ Congo (République démocratique du Congo) met als start 2011. President Joseph Kabila zat, na omstreden verkiezingen in 2011, in zijn tweede en volgens de grondwet laatste termijn. Het land verkeerde echter in een verwarde politieke en militaire situatie. Met de steun van Rwanda had de rebellengroep M23 de stad Boma in het oosten van Congo veroverd. Slechts met veel moeite kon deze groep (tijdelijk) geneutraliseerd worden. De sociaaleconomische omstandigheden bleven ellendig en er groeide onrust bij de bevolking. Het risico op massale straatprotesten tegen de volksvreemde overheid nam toe. Lokale politici met persoonlijke ambities maakten er dankbaar gebruik van en stimuleerden tot meer geweld. Maar zoals in het verleden nog was gebeurd, waren de buurlanden van Congo minder en minder geneigd passief toe te kijken. Congo werd een Afrikaanse aangelegenheid. Een ineenstorting van dit massale land zou ‘een verwoestende impact’ hebben op de buurlanden en men wenste stabiliteit. Kabila verloor steun van de Afrikaanse instellingen. Kabila heeft uit eigenbelang de verkiezingen nog kunnen uitstellen, maar in 2018 vonden ze toch plaats. Er waren wisselende coalities tussen opkomende kandidaten. Kabila had een eigen kandidaat, Shadary, en men verwachtte dat die zou uitgeroepen worden tot overwinnaar zodat Kabila in feite de macht in handen zou houden. Het draaide anders uit. Kandidaat Fayulu behaalde volgens betrouwbare bronnen ongeveer 60% van de stemmen. Dankzij allelei manipulaties en beloofde privilegies achter de schermen van de politieke scène, werd niet Fayulu maar Félix Antoine Tshisekedi, afgekort Fatshi, tot de officiële overwinnaar uitgeroepen. De buitenlandse politieke wereld stond voor een moeilijk dilemma. Er was duidelijk vals gespeeld maar men verkoos deze constructie te aanvaarden. Het leek de enige manier om chaos en geweld te vermijden. Ook de Congolsese bevolking reageerde pragmatisch en aanvaardde.
Wat weinigen hadden verwacht was dat Tshisekedi geleidelijk de macht van Joseph Kabila kon ontmantelen. Dit had tot gevolg dat een groot deel van de partijen en personen die hem steunden van kamp veranderden en zich aansloten bij de zittende president. De nieuwe president deed aanzienlijke beloften voor stabiliteit en welvaart maar hoeveel waren die beloften waard? Tshisekedi ging intensiever optreden in het turbulente oosten van Congo en liet toe dat de buurlanden mee tussenbeide kwamen. Maar die buurlanden kwamen onderling niet overeen. Het was duidelijk dat Rwanda de rebellie op allerlei manieren steunde en ook Oeganda is in deze niet te vertrouwen. Beide landen hebben een zeer negatieve impact op de veiligheid van de burgers in Oost-Congo en verrijkten zich met de Congolese grondstoffen. De East African Community lijkt de stabiliteit niet te kunnen garanderen. De enige oplossing is dat de Congolese staat wordt heropgebouwd tot een stabiele rechtsstaat. 
Gemakkelijk zal dit niet zijn. De huidige regeringsleden zijn deels onbekwaam en handelen voor eigen belang. De coalities van de Union sacrée zijn labiel en de rol van het leger is onzeker. Toch is Kris Berwouts niet pessimistisch. Veel zal afhangen van de volgende verkiezingen. Tshisekedi stelt deze best niet uit, hij zou dan snel vergeleken worden met Kabila en krediet verliezen in binnen- en buitenland. De oppositie houdt zich min of meer gedeisd. Kabila heeft zijn financieel en commercieel imperium ‘mogen’ behouden en wil in de schaduw blijven. Hoop is gewettigd op basis van een toenemende bewustwording en bijgevolg druk van de Congolese bevolking. Zij is de aanhoudende corruptie en het gebrek aan reëel engagement van de landelijke en lokale overheid meer dan beu. Verder zien we een toenemend zelfbewustzijn van meerdere Afrikaanse landen. Zij laten Afrika minder dicteren en uitbuiten door ‘de wereld’ maar streven naar Afrikaanse oplossingen voor hun Afrikaanse problemen.
Ofschoon Kris Berwouts een boeiende en deskundige voordracht hield werd tijdens het vragenuur opgemerkt dat het te eenzijdig bleef bij de situatie in Congo. Of het Afropessimisme stilaan mag losgelaten worden leek op basis van de meegedeelde informatie niet overtuigend aangetoond.
Eric Depreeuw

We leven veiliger en welvarender dan ooit tevoren en toch is er vandaag veel onzekerheid die vaak angst kan inboezemen. Als we grip willen krijgen op die angst, dan moeten wij goed begrijpen hoe het werkt.
Waar komt die angst vandaan, waar dient het voor, en wat zal er gebeuren met onze angst in een wereld die steeds veiliger wordt maar ook meer gecontroleerd? Zullen wij alsmaar banger worden , of mogen we dromen van een wereld zonder angst?
De spreker neemt je mee op een zoektocht naar het wezen van angst. Hij biedt een positieve en hoopvolle blik om onze wereld beter te begrijpen.

Geld bestaat al meer dan 5000 jaar. Digitaal geld is een meer recente uitvinding van 40 jaar geleden. Bitcoin, de eerst cryptomunt is bedacht in 2008. 
Bitcoin ligt mee aan de basis van de blockchain en van vele andere cryptomunten. In ongeveer tien jaar tijd heeft een wetenschappelijk artikel van negen pagina's 
geresulteerd in massale kapitaalinvesteringen en een wereldwijd ecosysteem met een marktkapitalisatie van honderden miljarden dollars.

Sociale wetenschappers kijken ánders naar de coronacrisis dan medici en epidemiologen. En ze kijken anders naar de klimaatcrisis dan natuurwetenschappers. In zijn lezing staat Pieter Leroy stil bij de maatschappelijke oorzaken en gevolgen van corona- (een beetje) en klimaatcrisis (wat meer). Hij wijst op gelijkenissen en verschillen tussen beide. Hij staat stil bij uiteenlopende percepties, bij sociale ongelijkheid, en bij macht en onmacht van burgers en politiek. In beide gevallen is sociale verandering noodzakelijk. Maar in beide gevallen is die ook erg lastig te realiseren.

We worden steeds vaker geconfronteerd met zorgwekkende spanningen tussen verschillende groepen mensen: 'links tegen rechts, oud tegen jong, zwart tegen wit' ...
Hoe intenser die polarisatie hoe moeilijker het samenwonen, samen leven, samen werken wordt.
Marjan Verplancke brengt een duidelijke schets van de problematiek en reikt enkele handvattten aan om in situaties van conflict en polarisatie een haalbare strategie te kiezen.
Marjan Verplancke werkte vroeger in de DOSSINkazerne en na de oprichting van het Hannah Arendt instituut coördineert zij daar het luik vorming en publiekswerking. Ze werd opgeleid als polarisatiestrateeg door Bart Brandsma (Inside polarisation).