Welzijn

Greet Vandijck, kinesitherapeute werkzaam op dienst geriatrische revalidatie in Pellenberg, heeft ons overtuigd over het belang van bewegen op alle leeftijden maar zeker op oudere leeftijd. De biologische leeftijd strookt niet altijd met hoe oud we ons voelen. Ouder worden is voor iedereen anders. Je kunt dit ook niet echt kiezen want verschillende factoren zijn verantwoordelijk voor hoe we oud worden en hoe oud we worden. 
25 procent van het ouder worden wordt bepaald door de genen. Omgevingsfactoren hebben een grote invloed en ook hoe je leeft. Hoe je oud wordt start eigenlijk al bij de geboorte. Woon je in een rustige omgeving, is er toegang tot gezondheidszorg, zit je in een comfortabele financiële situatie? Mensen in derde wereld landen hebben minder kansen om gezond oud te worden. Een belangrijke parameter om dit te meten is de ‘frailty’ of kwetsbaarheid die ontstaat bij het ouder worden. Deze kwetsbaarheid wordt gekenmerkt door: gewichtsverlies, snelle vermoeidheid, verminderde handgrijpkracht, lagere gangsnelheid en verminderd energieverbruik. Bij mensen waar er minstens twee van deze elementen duidelijk aanwezig zijn zien we dat ze minder zelfstandig zijn voor hun dagdagelijkse bezigheden zoals zelfzorg, maaltijden bereiden enz. 
Bewegen heeft een positief effect op de hersenen. Bewegen helpt om de cholesterol onder controle te houden. Door te bewegen voelen we minder pijn. Er doen zich minder valincidenten voor. Kortom door te bewegen kunnen we jaren aan het leven toevoegen en ook die jaren wat kwaliteitsvoller maken. Er zijn studies die aantonen dat bewegen structurele veranderingen in de hersenen teweegbrengt, zoals bij depressie waar het aandeel van het bewegen even belangrijk is als medicatie. Bewegen vermindert de kans op infecties. Mensen met suikerziekte type twee hebben zeker baat bij bewegen. Bij chronische aandoeningen is het belangrijk om je levensstijl aan te passen en in beweging te blijven. 
Hoeveel en hoe moeten we bewegen? Vooral het zitten moeten we beperken. Om het half uur moeten we eigenlijk eens rechtstaan. Als je oefent kun je intensief of matig intensief bewegen. Bij intensief bewegen kun je niet meer praten. Bij matig intensief kun je nog zingen. Deze vuistregel is makkelijk toe te passen. Het is ook belangrijk dat je je lichaam uitdaagt bij het bewegen maar het is evident dat je dit doet in een veilige omgeving. Je kunt weerstandstraining, krachttraining, balanstraining, gangrevalidatie en multicomponent oefeningen doen. Om te blijven bewegen is het heel belangrijk om een goede motivatie te hebben. Daardoor houden we langer vol. Het is daarom goed om bij een lage motivatie niet meteen de moeilijkste oefeningen uit te kiezen. Bij een hoge motivatie kun je jezelf al wat meer uitdagen en een moeilijker niveau voor bewegen uit proberen. 
Jano Vantieghem

Ouder worden en sociale contacten. Omgaan met elkaar is het bindmiddel in onze samenleving maar met het ouder worden slinkt ons sociaal netwerk. Familie en vrienden vallen weg en sociale vereenzaming loert aan de deur. Trouwens senioren hebben hun vaste gewoonten en opvattingen. Staat dit affectieve relaties of vriendschapsrelaties in de weg? En er is natuurlijk corona waar onze contacten gedwongen tot bijna nul gereduceerd werden. Voor sommigen is er de sociale angst om er 'opnieuw' aan te beginnen en naar anderen toe te gaan. Is dit voor senioren een extra valkuil?

Slapen, we beschouwen dit als zo vanzelfsprekend. We slapen elke nacht en ’s morgens staan we op. Het lijkt zo eenvoudig, maar niets is minder waar. Slapen blijkt een heel ingewikkeld proces te zijn waarbij onze hersenen de hoofdrol spelen. Er is al heel veel onderzoek gedaan naar het hoe en waarom van de slaap. 
Alle levende wezens, zelfs eencellige diertjes hebben periodes van activiteit en rust. Uit de studies blijkt dat dit slaap-waak ritme vastgesteld werd bij de levende wezens zo’n 3 miljoen jaar geleden. Dat ritme wordt het circadiaans ritme genoemd. De mens ging overdag jagen als er licht was en ging uitrusten als het donker werd. Er werd toen ook al een dipje gezien in de namiddag. Het gaat nu nog steeds op dezelfde manier. Slaap wordt geregeld in ons brein en dat is een heel proces van signalen en uitwisseling van neurotransmitters. De hersenstam stuurt de prikkels naar de verschillende hersengebieden, daardoor hebben we het ritme van slaap en wakker zijn. Daar zit onze ‘masterclock’. 
Bij het ouder worden verandert het slaappatroon. Meestal hebben we bij het ouder worden een vervroegde slaaptiming. Het duurt ook langer voor we in slaap geraken, de duur van de slaap verkort en er is een toegenomen slaapfragmentatie. Met andere woorden dutten we al gemakkelijker eens in. De slaap wordt fragieler met minder diepe slaap en meer tijd in lichte slaap. De slaap is echter zeer individueel en zeer verschillend. Dit is ook deels genetisch bepaald maar er is verschil in het slaappatroon van mannen en vrouwen. Mannen blijken meer last te hebben van een verstoord slaappatroon bij het ouder worden. Maar de vrouwen hebben meer subjectieve klachten over slecht slapen.
Licht en donker bepalen mee ons ritme van de slaap. In het oog zitten sensoren om het licht op te nemen. Als we ouder worden is er meer licht nodig om wakker te blijven. Licht is ook mee verantwoordelijk voor de aanmaak van melatonine die nodig is om in slaap te geraken. Door de veroudering van de hersenen worden de prikkels minder goed doorgegeven. Daardoor blijft de melatonine spiegel wat egaler. Bij jonge mensen is er een veel groter verschil in de melatoninespiegel waardoor het slaap-waakritme veel duidelijker afgelijnd is. 
Om onze kwaliteit van het slapen te verbeteren moeten we vooral zorgen dat we voldoende lichaamsbeweging hebben. Slaapmedicatie kan helpen maar enkel onder toezicht van een arts en het is zeker niet aan te raden om daar zelf mee aan de slag te gaan of om plots te stoppen met medicatie. Als er problemen zijn van slaapapneu deze zeker laten behandelen en vermijden dat de vaatfuncties achteruit gaan door de cholesterol en bloedsuikerspiegel onder controle te houden. 
Het is normaal dat het slaappatroon verandert bij het ouder worden. De oorzaken zijn zeer uiteenlopend en er zijn grote individuele verschillen. Medische behandeling is zelden nodig. We kunnen er best mee omgaan door een zo gezond mogelijke levensstijl  aan te houden. We moeten aanvaarden dat het slaappatroon verandert en vooral luisteren naar ons lichaam. We moeten niet op een vast uur slapen of zoveel uren slapen. Er is ook niets mis met een middagdutje. 
Een gouden regel bij slaapproblemen is dat je, als de slaap niet komen wil, even opstaat, even iets anders doet, andere gedachten krijgt en dan opnieuw naar bed gaat. Blijven woelen in bed brengt meestal geen soelaas. ’s Avonds zware maaltijden gebruiken is niet aan te raden en scherm, tablet of telefoon kun je best niet gebruiken in de slaapkamer voor het slapen gaan. 
Jano Vantieghem

Annick nam ons mee in een interactief verhaal en startte met de vraag wat onze grootste uitdaging was bij betaalbaar en toch gezond eten. Uit de reacties kwam naar voor dat we   alternatieven wilden vinden voor de duurste producten zoals vis en vlees.
We kunnen gezond en betaalbaarder eten door meer seizoensgroenten te eten, restjes te verwerken en promoÂ’s te volgen maar hier werd ook gewezen op de valkuilen bij promoÂ’s.
De voedingsdriehoek ziet er als volgt uit en de producten in de rode cirkel mogen we eten maar liefst zo weinig mogelijk. Deze producten zijn meestal duur voor wat ze aan voedingswaarde bevatten.
Water drinken is een heel belangrijke factor en met het ouder worden hebben we minder dorstgevoel. Meestal spreekt men van 1,5 l water per dag. Je kunt ook gemakkelijk controleren of je voldoende drinkt door de kleur van de urine te bekijken. Als die te donker is dan wijst dit op een tekort aan vocht. Groenten, fruit  en essentiële oliën vormen de grote B van de driehoek. Vlees, vis, kaas, kip zitten in het derde stuk en het topje onderaan bestaat uit boter en verzadigde vetten.
Hoe kunnen onze maaltijden er uit zien?
Het ontbijt: ongesuikerde thee of koffie, volkoren brood of vezelrijk brood, zachte margarine of minarine en als broodbeleg platte kaas, witte yoghurt of calciumrijk sojaproduct met fruit of confituur. Het fruit hoeft niet vers te zijn. Fruit uit de diepvries heeft zeker evenveel voedingswaarde en is soms minder duur. Â Een alternatief voor het klassieke ontbijt is volkoren en ongesuikerde graanproducten of havermout met fruit, melk of yoghurt en weer thee of koffie. Het ontbijt is in wezen niet zo duur. Het brood is wel veel duurder geworden maar we hebben veel eten voor weinig geld.
Lunch of broodmaaltijd: boterhammen gecombineerd met soep, brood met beleg naar keuze maar bij voorkeur plantaardig. Groenten kunnen ook als beleg gebruikt worden.
Warme maaltijd: hier is de regel, ¼ van het bord gevuld met aardappelen of volkoren pasta, ¼ vlees of vis of ei en een ½ bord voor groenten. Er wordt ook aangeraden om een paar keer per week enkel een groenten maaltijd te gebruiken of te werken met vleesvervangers. Voorbeelden van vleesvervangers zijn: peulvruchten zoals kikkererwten, linzen, bruine en witte bonen,   tofu, tempé. Â.
We kunnen voedselverspilling tegengaan door een menuplanning te maken, houdbaarheidsdata te controleren, de koelkast en de diepvries te organiseren en restjes te verwerken in soepen of smoothies.
Bij het ouder worden neemt de spiermassa af. Eiwitten zijn heel belangrijk om spiermassa te behouden. Deze eiwitten zitten in noten, zaden, peulvruchten, eieren en in vlees en vis. De peulvruchten mogen zowel vers als uit blik zijn. De voedingswaarde blijft hetzelfde.
Om af te sluiten kregen we nog enkele tips mee bij het winkelen.
Ga winkelen met een volle maag, winkelen is leuker als dat op het gemak kan, verken winkels in je buurt, vergelijk hun assortiment en prijzen en blijf op je hoede voor superpromoÂ’s. Op deze manier winkelen garandeert dat we niet teveel of te impulsief inkopen doen, op die manier zorgen we ervoor dat het eten betaalbaarder blijft.
Jano Vantieghem

Spreker is geen vreemde in huis gezien het al de derde keer is dat hij een lezing geeft in Seniorama. Hij begint met een korte geschiedenis van  de tandheelkunde. Vroeger was er slechts één behandeling mogelijk nl. het trekken van tanden onder algehele verdoving. Geleidelijk geraakte het gebit ingeburgerd en de laatste evolutie is het implantaat waarbij de tand in het bot geschroefd wordt.
Bij het kunstgebit of uitneembare prothese wordt niet geboord. De tandarts neemt een afdruk van de tand of de tanden die moeten vervangen worden en de tandtechnieker maakt dan een prothese ofwel op een metalen drager ofwel met een volledig mondstuk. De gebruiker neemt de prothese dagelijks uit de mond om te reinigen.
Bij tandimplantaten wordt de kunsttand/-tanden in het bot van de kaak vast geschroefd en is dus niet uitneembaar. De schroef die in het bot geboord wordt is titanium met een spiraal en opgeruwd waardoor de schroef vaster in het bot kan groeien. Dit duurt natuurlijk enkele weken maar de waarschijnlijkheid dat de implantaat niet meer kan bewegen is zeer groot. Om onzichtbaar te zijn kan het tandvlees over de kop geplooid worden waardoor er uitwendig niets te zien is. Nadien verwijdert men het vlies en kan men verder werken. Dit betekent een paar afspraken met de tandarts. Als het tandvlies weg genomen is, en eventueel kunstbot toegevoegd en andere korte ingrepen kan de procedure verder verlopen. Belangrijk hierbij is de maat nemen van de te plaatsen tand.
Wil men implantaten dan zal de tandarts zeker vragen of je geen bloedverdunners neemt of medicatie tegen botontkalking. Beide factoren moeten zeker besproken worden vooraleer begonnen wordt met de ingreep.
Implantaten zijn niet goedkoop maar spreker kan zich niet uitspreken wat de prijs betreft omdat er factoren meespelen als het soort materiaal, ,hoeveel tanden, welke terugbetaling enz. Nog dit: wanneer de schroeven in het bot zitten kan deze constructie gebruikt worden om bijvoorbeeld een klikgebit te plaatsen.
Zowel tijdens als na de uiteenzetting waren er veel vragen maar teveel om allemaal  te vermelden. De spreker heeft zelfs overuren gemaakt .Het bewijst dat implantaten actueel zijn ook bij senioren.
Leo Rouffa

Wist je dat onderzoek een verband aantoonde tussen onbehandeld gehoorverlies en cognitieve achteruitgang en dementie?
Audiologe Liesje De Wit vertelt jullie graag welke mogelijkheden er vandaag bestaan om je gehoorverlies aan te pakken. Na een introductie over ons gehoor en gehoorverlies, toont ze graag de nieuwste technologieën op vlak van hoortoestellen en -hulpmiddelen.
Wie wenst, kan ter plaatse een afspraak maken voor een gratis hoortest met persoonlijk advies.